Sosnowiec Wikia
Advertisement
Kołacz Jurajski

Kołacz Jurajski

Kołacz Jurajski/kołocz - to ciasto świąteczne lub weselne , bardzo popularne w dawnej szlacheckiej Polsce.

Wygląd[]

Otok z ciasta drożdżowego. Nadzienie nałożone w kształcie różyczek – pięć różyczek sera, trzy różyczki maku, wszystko posypane kruszonką. Całość delikatnie oprószona cukrem pudrem.

Rozmiar[]

Średnica 18-19 cm, waga 350 g, grubość – w najszerszym miejscu 4 cm.

Barwa[]

Otok od złocistego do jasnobrązowego, kruszonka delikatnie przyrumieniona. Ser koloru złocistego, mak – ciemny od grafitu do czerni. Ciasto kremowo-żółte, na przekroju widoczne złote skórki kołacza, zaś warstwa sera koloru jasnożółtego oraz maku o ciemnej barwie.

Konsystencja[]

Właściwa dla ciasta drożdżowego, miękisz po naciśnięciu wraca do pierwotnego kształtu, ser – dobrze zmielony bez grudek, lekko wilgotny, mak – gładki, dobrze zmielony.

Smak[]

Typowy dla tradycyjnego cukierniczego pieczywa drożdżowego, pszennego bez polepszaczy i konserwantów z lekkim posmakiem i zapachem wanilii. Ser – lekko słodki, niekwaśny, mak – lekko słodki.

Tradycja[]

Kołocz to ciasto weselne lub świąteczne. Jego nazwa pochodzi od kształtu, w jakim było ono pieczone. Potwierdza to Aleksander Brückner w „Encyklopedii staropolskiej”: „Kołacz, ciasto obrzędowe, nazwane od kształtu kołowego (gdy „baby” osiadały, a placki się rozkładały)”. Podobnie jak chleb w przeszłości kołacze były pieczone na wsi przez niemal wszystkie gospodynie. Produkty potrzebne do upieczenia kołacza były łatwo dostępne z uwagi na fakt, że w każdym gospodarstwie hodowano krowy, drób, a także uprawiano rolę. Oskar Kolberg w publikacji „Lud – Jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce” z 1971 roku wspomina opis stołu weselnego, na którym, nawet skromnie zastawionym, nie mogło zabraknąć kołacza. Samo słowo kołacz funkcjonuje w języku potocznym w licznych przysłowiach i powiedzeniach, jak np. „Chowaj się na kołacz tzn. nie objadaj się na poczęstunku”, czy „Jak kołacz jest rzadko to lepiej smakuje”, „Pierwej kołacz potem książka” („Nowa Księga Przysłów i wyrażeń przysłowiowych Polskich”, Warszawa 1970). Na jurze Krakowsko-Częstochowskiej, szczególnie w okolicach sąsiadujących bezpośrednio ze Śląskiem, kołacz wciąż ma bardzo duże znaczenie jako ciasto weselne. Po dziś dzień kołacz weselny pakowany jest w biały pergaminowy papier z doczepioną wstążką oraz kawałkiem mirtu i osobiście wręczany przez młodą parę, na dwa tygodnie przed weselem, sąsiadom, gościom weselnym, księdzu, a nawet osobom nie zaproszonym na wesele. Jest to wyraz szacunku, pamięci i wdzięczności młodej pary. W części Małopolski kołacz jurajski jest dekorowany serem i makiem w odróżnieniu od np. kołacza jodłownickiego, który dekorowany jest wyłącznie serem. Obecnie kołacz przestał być jedynie pieczywem obrzędowym i świątecznym. Jest on produkowany i spożywany niemalże jako pieczywo codzienne, chociaż niewątpliwie najlepiej smakuje w czasie wesel i świąt.

Advertisement