Zamek Sielecki

Najstarszą budowlą na terenie Sosnowca jest zamek na Sielcu, o którym wspomina już w XV wieku Jan Długosz, pisząc o znajdującym się tu zamku rycerskim. W roku 1620 kiedy właścicielami dóbr była rodzina Minorów - Przybysławskich wybudowany został —być może na miejscu starej twierdzy — nowy zamek. Jego bryła na planie prostokąta z wewnętrznym dziedzińcem przetrwała do lat 60. XIX wieku. Budynek pierwotnie otoczony był fosą, która miała połączenie z istniejącymi stawami. W roku 1824 zamek został zniszczony przez pożar, lecz po kilku latach w roku 1830 całkowicie odbudowany. Mniej więcej 30 lat później wyburzono jedno ze skrzydeł i w ten sposób uzyskano swobodne połączenie z istniejącym parkiem. Na przestrzeni lat zamek zmieniał właścicieli, tak jak zmieniali się właściciele Sielca. Po II wojnie światowej zamieniony został na Muzeum Górnictwa, później na Wzorcownię Szkła, a w latach 90. gościł pałac ślubów. Obecnie mieści się tu Sosnowieckie Centrum Sztuki.

Właściciele[]

Na początku XVII wieku zamek przeszedł w posiadanie Modrzewskich, a następnie Tęgoborskich, Żulińskich i Stojewskich. Od 1802 roku jego właścicielkami byli Niemcy: generał pruski Schimmelpfening von der Oye, książe Ludwig Anhatt Coethen von Pless (z Pszczyny), hrabina Stolberg zu Wernigerode, hrabia Jan Renard.

Architektura[]

Obiekt zbudowany był na planie czworoboku i posiadał wewnętrzny kwadratowy dziedziniec. Dziewiętnastowieczne przebudowy zamku zmieniły jego pierwotny wygląd. Największych zmian architektonicznych dokonano w drugiej połowie XIX wieku - rozebrano skrzydło wschodnie z brama wjazdową. Obecnie zamek jest piętrową budowlą na rzucie podkowy. O jego zabytkowym charakterze świadczy według oceny doktora Jacka Owczarka „ukształtowanie jego bryły, nieregularność planu oraz występowanie w skrzydłach ryzalitu”. Zamek posiada sześć wieżyczek - w jednej z nich mieściła się kaplica. W pomieszczeniu dawnej kaplicy znajduje się marmurowa tablica fundacyjna z 1620 roku. Z bogatego wyposażenia kaplicy pozostał obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem przechowywany w kościele Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Sosnowcu. W wielu salach zamkowych na parterze, klatkach schodowych i piwnicach zachowały się sklepienia kolebkowe i krzyżowe, a w środkowym ryzalicie skrzydła południowego fragmenty polichromii z XVII wieku.

Przemysł[]

W latach międzywojennych w zamku mieściły się biura Gwarectwa Hrabia Renard, a po 1945 roku administracja kopalni Sosnowiec.

Muzeum Szkła Współczesnego[]

W okresie od 1977 do 1980 roku Zjednoczone Huty Szkła Gospodarczego i Technicznego Vitropol przeprowadziły generalny remont zamku. Po wykonaniu prac adaptacyjnych znalazła tu siedzibę Centralna Wzorcownia Szkła przekształcona w 1981 roku na Muzeum Szkła Współczesnego. Na parterze mieściły się sale Pałacu Ślubów, a pomilczenia piwniczne wykorzystywano na salę konferencyjną, restaurację i magazyny.

Wyprowadzka muzeum[]

W 1995 roku zamek opustoszał ze względu na zły stan techniczny. Muzeum Szkła przestało istnieć, a jego zbiory przeniesiono do miejskiego Muzeum, gdzie siedzibę znalazł również Pałac Ślubów.

Sosnowieckie Centrum Sztuki - Zamek Sielecki[]

23 stycznia 2003 roku w zamku otwarto Sosnowieckie Centrum Sztuki - Zamek Sielecki.

Kalendarium[]

1361 – Abraham z Goszyc z synem Markiem sprzedali dobra w Sielcu staroście sandomierskiemu Ottonowi z Pilczy herbu Topór.
1384 – umiera Otton z Pilczy herbu Topór.
1403 – Pierwsza informacja o obiekcie obronnym w Sielcu.
1430–1434 – konflikt sąsiedzki pomiędzy Bodzantą z Sielca herbu Szeliga a Mikołajem Siestrzeńcem herbu Kornic, słynnym awanturniczym burgrabią będzińskim.
1430 – wzmianka o istnieniu fortalicjum.
1465 – właścicielem fortalicjum zostaje królewski dworzanin Jakub Duch z Dębna.
1487 – dobra sieleckie w ramach odzyskiwania królewszczyzn zostały wykupione od Grzegorza z Morawicy i przeszły na własność króla Kazimierza Jagiellończyka.
1567 – właścicielem Sielca zostaje Walenty Minor.
1620 – Sebastian Minor z Przybysławic herbu Półkozic, dziedzic Sielca i Obichowa, kończy budowę na zamku czterech murowanych renesansowych skrzydeł z wieżyczkami narożnymi.
Koniec XVIII wieku – zamek należy do pułkownika Michała Żulińskiego, a następnie do szambelana dworu króla polskiego Jordana Stojewskiego.
1824 – pożar zamku.
1832 – odbudowa zamku po pożarze.
1856 – dobra sieleckie wraz z zamkiem kupił hrabia Andrzej Renard dla syna Jana. Przebudowa zamku: zburzenie skrzydła wschodniego, zasypanie fos.
1884 – na zamku mieści się siedziba spółki górniczej rodziny Renard.
1977 – zamek przeszedł na własność Zjednoczonych Hut Szkła Gospodarczego Vitropol i został przeznaczony na siedzibę Muzeum i Centralną Wzorcownię Szkła Polskiego.
1994 – zniszczony zamek przejęło miasto, rozpoczęto remont.
1999–2002 – remont zamku i nadanie mu obecnego wyglądu.
2002 – na zamku zaczyna działalność Sosnowieckie Centrum Sztuki-Zamek Sielecki.