Sosnowiec Wikia
Advertisement
Herb Zagłębia Dąbrowskiego

Herb społeczny Zagłębia Dąbrowskiego.

Mapa-Zagłębie-Dąbrowskie-1911

Plan Regionu z 1911 roku.

Mapa-zaglebie-dabrowskie-1939

Plan Regionu z 1939 roku.

Dąbrowa Górnicza 001 panorama miasta

Dąbrowa Górnicza - największe powierzchniowo miasto Zagłębia Dąbrowskiego, od którego wywodzi się nazwa regionu (2009 rok)

Mapa zaglebia

Mapa Zagłębia Dąbrowskiego Mariana Kantora-Mirskiego

Cieszkowski Józef

Józef Patrycjusz Cieszkowski

Mapa zaglebia dabrowskiego

Mapa Zagłębia.

Mapa ZG-0001

Mapa Zagłębia Dąbrowskiego.

Mapa slaskie-metropolia

Mapa województwa z podziałem na ziemie historycznie śląskie i małopolskie.

Zagłębie Dąbrowskie – region historyczno-geograficzny o rodowodzie małopolskim. Położony na łuku między regionem częstochowskim a miastami aglomeracji krakowskiej (odległość w linii prostej z centrum Dąbrowy Górniczej do Krakowa i Częstochowy to ok 55-60 km). Od zachodu graniczy z Górnym Śląskiem i często błędnie jest z nim kojarzone. Od południa graniczy z Zagłębiem Krakowskim - drugim małopolskim regionem.

Najbardziej znane miasta Zagłębia Dąbrowskiego to:

Granice[]

Zachodnia granica ze Śląskiem opiera się o rzeki Brynica oraz Przemsza. Wschodnie i północne granice regionu są mało ostre. Niemniej wszystkie koncepcje zawierają się w obrębie następujących jednostek administracyjnych:

  • Sosnowiec – 217.000 mieszkańców – najludniejsze miasto Zagłębia Dąbrowskiego
  • Dąbrowa Górnicza – 127.000 mieszkańców – największe powierzchniowo miasto Zagłębia Dąbrowskiego
  • miasto Będzin (58.000 mieszkańców) wraz z terenami powiatu – historyczna stolica Zagłębia Dąbrowskiego
  • miasto Czeladź – 33.000 mieszkańców – najstarsze miasto Zagłębia Dąbrowskiego
  • miasto Wojkowice – 9.000 mieszkańców
  • miasto Sławków – 7.000 mieszkańców
  • gmina Siewierz – 12.000 mieszkańców
  • gmina Bobrowniki – 11.000 mieszkańców
  • gmina Psary – 11.000 mieszkańców
  • gmina Mierzęcice – 7.000 mieszkańców
  • gmina Ożarowice (powiat tarnogórski) – 5.000 mieszkańców.
  • miasto Zawiercie (51.000 mieszkańców) wraz z terenami powiatu
  • miasto Poręba
  • Gmina Włodowice
  • Gmina Kroczyce
  • miasto i gmina Ogrodzieniec
  • miasto i Gmina Łazy
  • miasto i Gmina Olkusz (36.000 mieszkańców) wraz z terenami powiatu
  • Gmina Bolesław
  • Gmina Trzyciąż
  • Gmina Klucze
  • miasto Bukowno
  • miasto i Gmina Wolbrom
  • miasto i Gmina Myszków (32.000 mieszkańców) wraz z terenami powiatu
  • miasto i Gmina Koziegłowy
  • miasto i Gmina Żarki
  • Gmina Niegowa
  • Gmina Poraj

Nazwa[]

Terminu Zagłębie po raz pierwszy, w połowie XIX wieku, użył Józef Patrycjusz Cieszkowski jako terminu z zakresu geologii. Termin ten utrwalił się łącznie z tutejszym okręgiem rozwijającego się przemysłu. Człon Dąbrowskie został dodany na przełomie XIX i XX wieku i pochodzi od dominującego wówczas ośrodka przemysłowego, jakim była wieś Dąbrowa.

Stolica Zagłębia[]

Sosnowiec jest uznawany współczesną stolicy regionu, ponieważ jest największym miastem pod względem liczby mieszkańców, mimo tego, że jasno nie zostało to jednak nigdy ustalone. Historyczną stolicą Zagłębia jest Będzin.

Historia[]

W okresie poprzedzającym powstawanie państwa polskiego ziemie regionu stanowiły teren Wiślan.

Obecne tereny Zagłębia częściowo pokrywają się z terytorium istniejącego w latach 1443-1790 Księstwa Siewierskiego, w większości natomiast wchodziły w skład województwa krakowskiego I Rzeczypospolitej. Po 1795 roku (III rozbiór) znalazły się na kilkanaście lat w pruskim zaborze. Od 1807 roku wchodziły w skład Księstwa Warszawskiego (istniejącego do 1815 roku). Od tego też roku wchodziły w skład Królestwa Polskiego pod rosyjskim zaborem. Tereny te były w XIX wieku miejscem narodowych powstań, szczególnie styczniowego, kiedy powstańcy przez kilkanaście dni kontrolowali cały region.

W związku z odkrytymi złożami węgla kamiennego, przygranicznym położeniem (styk granic trzech państw zaborczych), budową przez ten teren linii kolejowych warszawsko-wiedeńskiej oraz iwanogrodzko-dąbrowskiej w drugiej połowie XIX wieku nastąpił dynamiczny rozwój regionu, połączony z napływem ludności poszukującej pracy.

Mapa Zachodniego Okręgu Górniczego z 1844 roku - w jego skład weszła zachodnia część województwa krakowskiego (w tym cały obszar przyszłego Zagłębia Dąbrowskiego) oraz południowa część województwa kaliskiego (okolice Częstochowy) Na początku XX wieku Zagłębie Dąbrowskie było najbardziej uprzemysłowioną częścią Królestwa Polskiego. Nie przekładało się to na pozycję materialną mieszkańców zapatrzonych na sąsiedni, pruski Śląsk, gdzie tamtejsi robotnicy mieli znacznie więcej przywilejów socjalnych. Sprawiało to, że Zagłębie stanowiło miejsce wystąpień robotników, którzy oprócz poprawy warunków życia chcieli też niepodległego państwa polskiego. Ziściło się to po 1918 roku, kiedy to region ten wszedł w skład powstałego państwa polskiego. W pierwszych latach po wojnie Zagłębiacy wspierali śląskich powstańców walczących o przynależność do państwa polskiego. Ostatecznie na Śląsku powstało autonomiczne województwo śląskie. Zagłębie znalazło się natomiast w województwie kieleckim, a Sosnowiec z czasem stał się jego niepisaną stolicą.

Po II wojnie światowej większość terytorium znalazła się w województwie śląsko-dąbrowskim, potem katowickim. Nie licząc krótkich epizodów z okresu rządów zaborców regiony Zagłębia i Górnego Śląska znalazły się po raz pierwszy od kilkuset lat w jednej jednostce administracyjnej. Okres PRL dla Zagłębia oznaczał dalszy rozwój przemysłu ciężkiego, połączony z przybywaniem na te tereny ludności napływowej (głównie w latach 70-tych przy okazji powstawania Huty Katowice) i zacieranie różnic z sąsiednim Śląskiem. Po 1989 roku nastąpiło załamanie dominujących w Zagłębiu gałęzi przemysłu, co spowodowało bezrobocie i odpływ ludności. Od 1999 roku większość Zagłębia znajduje się w województwie nazwanym śląskim. W tymże roku region odwiedził też Jan Paweł II, za którego pontyfikatu utworzono sosnowiecką diecezję obejmującą większość ziem Zagłębia.

Kwestia mylenia Zagłębia ze Śląskiem[]

Dla przybyszów z zewnątrz, głównie z powodu terminów: Województwo Śląskie oraz Górnośląski Związek Metropolitarny kwestia nazewnictwa nie jest jasna i często popełniane są błędy.

Mapa województwa z podziałem na ziemie historycznie śląskie i małopolskie Między obydwoma regionami występują rozbieżności kulturowe i historyczne. Wśród najważniejszych z nich można wyróżnić miedzy innymi:

  • Wielowiekową przynależność większości obszaru stanowiącego dziś Zagłębie Dąbrowskie do Małopolski i województwa krakowskiego (Będzin - historyczna stolica Zagłębia to jedno z najstarszych miast Małopolski)
  • Wieloletnią przynależność do różnych państw zaborczych: Zagłębie - Rosja , Śląsk - Prusy/Niemcy
  • Różnice w mowie codziennej (w Zagłębiu brak gwary śląskiej, a występowała gwara zagłębiowska)
  • Różnice w sferze tradycji
  • Różnice w systemie wartości (w Zagłębiu więcej sympatyków mają wartości charakterystyczne dla lewicy, a na Śląsku dla prawicy)

Różnice zatarły się w dużym stopniu w drugiej połowie XX wieku. Wtedy to na Śląsk i do Zagłębia przybyło za pracą wiele osób z innych części Polski, dla których podział ten nie jest istotny.

Świadomy różnic mieszkaniec Czeladzi, Sosnowca, Dąbrowy Górniczej czy Będzina nie będzie Ślązakiem, tylko Zagłębiakiem. Większość mieszkańców Zagłębia zaprotestuje też w momencie nazwania go Ślązakiem.

Relacje Śląsk-Zagłębie większość rozpatruje w kategoriach żartów i wzajemnych docinków. W skrajnej formie mogą przybierać formę wrogości (na przykład zamieszki na meczach, niszczenie samochodów z tablicami zagłębiowskimi/śląskimi itd.).

Symbole Zagłębia[]

  • Zamek w Będzinie
  • Trójkąt Trzech Cesarzy
  • Góra św. Doroty
  • Pałac Kultury Zagłębia
  • Dworzec kolejowy Sosnowiec Główny
  • Klub Sportowy Zagłębie Sosnowiec

Miejsca Pamięci[]

Ewidencja Miejsc Pamięci w Zagłębiu Dąbrowskim

Sieć Wodna[]

Zagłębie Dąbrowskie leży na dziale wodnym Odry i Wisły, ciążąc raczej ku Wiśle, gdyż: północne tylko jego krańce wysyłają swe wody do Odry. Do Wisły płyną z obszaru Zagłębia Dąbrowskiego następujące rzeki:

  • Przemsza
  • Biała Przemsza
  • Czarna Przemsza
  • Pilica

Prócz tych rzek biorą tu początek liczne, drobniejsze rzeczułki:

  • Szreniawa
  • Dłubnia
  • Sztoła
  • Biała
  • Jaworznik
  • Centuria
  • Strumień
  • Dłubnia
  • Szreniawa

Diecezja Sosnowiecka[]

Odrębność Zagłębia podkreślił Kościół katolicki. 25 Marca 1992 roku została erygowana Diecezja Sosnowiecka.

Źródła[]

Advertisement